Jeugdhulp ˆ2016 Uitgave 2017

Transcriptie

1 Ĵeugdhulp 2016

2 Jeugdhulp 2016

3 Verklaring van tekens Niets (blanco) Een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen. Het cijfer is onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim * Voorlopige cijfers ** Nader voorlopige cijfers tot en met /2017 Het gemiddelde over de jaren 2016 tot en met / 17 Oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz., beginnend in 2016 en eindigend in / / 17 Oogstjaar, boekjaar, enz., 2014/ 15 tot en met 2016/ 17 In geval van afronding kan het voorkomen dat het weergegeven totaal niet overeenstemt met de som van de getallen. Colofon Uitgever Centraal Bureau voor de Statistiek Henri Faasdreef 312, 2492 JP Den Haag Prepress CCN Creatie, Den Haag Ontwerp Edenspiekermann Inlichtingen Tel Via contactformulier: Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen/Bonaire, Verveelvoudigen is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld.

4 Inhoud Inleiding 4 1. Jongeren met jeugdhulp Jongens ontvangen vaker jeugdhulp dan meisjes De meeste jeugdhulp bij kinderen in de basisschoolleeftijd Relatief minder jongeren met een migratieachtergrond in jeugdhulp Acht procent jeugdhulpontvangers ook in jeugdbescherming Hoogste aandeel jeugdhulp in Limburg en de grote steden 9 2. Aantal hulptrajecten in 2016 toegenomen Jeugdhulptrajecten vooral gericht op behandeling Meeste jeugdhulp doorverwezen door huisarts Jeugdhulptrajecten duren meestal korter dan een jaar Jeugdhulptraject vaak volgens plan beëindigd 16 Begrippenlijst 18 3

5 Inleiding Vanaf 1 januari 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor hulp aan jongeren. Dat is vastgelegd in de Jeugdwet. Om de gemeenten bij de uitvoering ervan te ondersteunen is in de Jeugdwet een regeling opgenomen voor het ontsluiten van beleidsinformatie. De beleidsinformatie betreft informatie over jeugdhulpgebruik en de inzet van jeugdbescherming en jeugdreclassering. Jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen dienen hierover gegevens aan het CBS te verstrekken. Meer dan 90 procent van de jeugdhulpaanbieders heeft aan deze verplichting voldaan. Hierdoor zullen de gepresenteerde cijfers enigszins een onderschatting zijn van de werkelijk verstrekte jeugdhulp. In deze rapportage staan de resultaten over jeugdhulp in De resultaten over jeugdbescherming en jeugdreclassering worden in een aparte rapportage beschreven. Jeugdhulp wordt gedefinieerd als de hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. Het CBS verzamelt alleen gegevens over jeugdhulp die direct aan de jeugdhulpverlener wordt vergoed door de gemeente, de zogenaamde zorg in natura. Gegevens over jeugdhulp die door de cliënt zelf wordt vergoed met een persoonsgebonden budget (PGB), worden verstrekt door de Sociale verzekeringsbank (SVB). Particuliere jeugdhulp, waarbij de hulp door de ouders zelf wordt vergoed, valt buiten dit onderzoek Aantal jongeren met jeugdhulp naar financieringsvorm, 2016* aantal % Totaal Alleen zorg in natura ,4 Alleen persoonsgebonden budget ,9 Zowel zorg in natura als persoonsgebonden budget ,6 Personen van 0 tot en met 22 jaar. Uit tabel blijkt dat in 2016 ruim 388 duizend jongeren jeugdhulp hebben ontvangen. In meer dan 92 procent van de gevallen wordt de zorg direct door de gemeente aan de jeugdhulpverlener vergoed. Een klein deel van de jongeren met jeugdhulp, bijna drie procent, maakte alleen gebruik van een PGB. Voor het ingaan van de Jeugdwet op 1 januari 2015 was de jeugdhulp deels gefinancierd op grond van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de Zorgverzekeringswet (Zvw) en deels door de provincies. Figuur toont het aantal jongeren dat jaarlijks vanaf 2011 jeugdhulp ontving. Gegevens over jeugdhulp in het jaar 2014, die gefinancierd was vanuit de Zvw, waren op het moment van verschijnen van dit rapport nog niet beschikbaar. De meeste jeugdhulpaanbieders zonder opgave zijn kleine organisaties met weinig cliënten. De onderschatting zal naar verwachting slechts enkele procenten bedragen. 4 Jeugdhulp 2016

6 0.0.2 Jongeren met jeugdhulp, * aantal jongeren x Jeugdhulp uit AWBZ, Zvw en provinciaal gefinancierde jeugdzorg 2) * Jeugdwet Personen van 0 tot en met 22 jaar. 2) Provinciaal gefinancierde jeugdzorg exclusief jeugdbescherming en jeugdreclassering. In 2016 is het aantal jongeren met jeugdhulp, ten opzichte van 2015, met 6,8 procent toegenomen. Deze toename is er vrijwel geheel het gevolg van dat meer jongeren jeugdhulp kregen die is uitgevoerd door het wijk- of buurtteam (Figuur 0.0.3). Een deel van deze toename kan verklaard worden doordat steeds meer gemeenten, waaronder enkele grote, hierover voor het eerst gegevens hebben aangeleverd. Daarnaast hebben veel gemeenten over 2016 meer jeugdhulptrajecten van hun wijk- of buurtteam aangeleverd dan over Jongeren met jeugdhulp naar hulpvorm, * 2) aantal jongeren x * Jeugdhulp met verblijf Jeugdhulp zonder verblijf exclusief wijkteams Jeugdhulp door het wijk- of buurtteam Personen van 0 tot en met 22 jaar. Jongeren met meerdere vormen van jeugdhulp komen meerdere malen in de figuur voor. 2) Exclusief personen met een PGB. De gegevens van de SVB over jeugdhulpontvangers met een PGB bevat geen zorginhoudelijke informatie. Het vervolg van deze rapportage beschrijft daarom alleen de gegevens die door de jeugdhulpverleners aan het CBS zijn verstrekt. Overal waar in het vervolg jeugdhulp staat bedoelen we dan ook de jeugdhulp die is geleverd volgens het zorg in natura-principe. Inleiding 5

7 1. Jongeren met jeugdhulp

8 De meeste jongeren met jeugdhulp in 2016, 71 procent, ontvingen ambulante jeugdhulp op de locatie van de jeugdhulpaanbieder. Ruim 16 procent van de jongeren kreeg jeugdhulp van een wijk- of buurtteam van de gemeente. Iets meer dan 43 duizend jongeren kregen jeugdhulp met verblijf. Dat is 12 procent van alle jongeren met jeugdhulp. Hiervan waren bijna 21 duizend jongeren in een pleeggezin opgenomen en bijna 5 duizend ondergebracht in gezinsgerichte opvang (figuur Jongeren met jeugdhulp, 2016* Totaal Zonder verblijf waarvan: Uitgevoerd door het wijk- of buurtteam Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder Daghulp op locatie van de aanbieder Jeugdhulp in het netwerk van de jongere Met verblijf waarvan: Pleegzorg Gezinsgericht Gesloten plaatsing Anders dan bovenstaand 2) aantal jongeren x Personen van 0 tot en met 22 jaar. Jongeren met meerdere hulpvormen komen meerdere malen in de figuur voor. 2) Verblijf bij een jeugdhulpaanbieder anders dan pleegzorg, gezinsgerichte jeugdhulp of gesloten plaatsing. 1.1 Jongens ontvangen vaker jeugdhulp dan meisjes In 2016 ontvingen veel meer jongens dan meisjes jeugdhulp. Dit gold zowel voor jeugdhulp met verblijf als voor jeugdhulp zonder verblijf. In totaal kregen 159 duizend meisjes en 219 duizend jongens jeugdhulp (tabel De meeste jeugdhulp bij kinderen in de basisschoolleeftijd De helft van alle jongeren met jeugdhulp was tussen 4 en 11 jaar oud, 192 duizend in Dat komt overeen met 13 procent van alle kinderen in Nederland in deze leeftijdsklasse. Bij de jongste kinderen tot en met drie jaar lag dit aandeel met 3 procent flink lager. Bij de 12- tot en met 17-jarigen was het aandeel jongeren met jeugdhulp 12 procent en bij jongeren vanaf 18 jaar kwam jeugdhulp in veel mindere mate voor: 1 procent. Over alle leeftijdsklassen tezamen was het aandeel jongeren met jeugdhulp 8,5 procent. Jeugdhulp is in principe bedoeld voor personen tot 18 jaar. Slechts in Jongeren met jeugdhulp 7

9 uitzonderlijke gevallen kan dit worden voortgezet tot de leeftijd van 23 jaar. Als de groep van 18 tot en met 22 jaar buiten beschouwing gelaten wordt, ontving 10,7 procent van alle jongeren jeugdhulp. 1.3 Relatief minder jongeren met een migratieachtergrond in jeugdhulp In 2016 ontvingen 62 duizend jongeren met een niet-westerse migratieachtergrond jeugdhulp. Dit komt overeen met 8,2 procent van alle jongeren met een niet-westerse migratieachtergrond in Nederland. Bij jongeren met een westerse migratieachtergrond is dit aandeel 7,7 procent. Deze percentages zijn beide lager dan bij de jongeren met een Nederlandse achtergrond. Bijna 8,6 procent van hen ontving jeugdhulp Jeugdhulp naar demografische kenmerken van de jongere, 2016* Jongeren met jeugdhulp Totaal jongeren in Nederland (op 1 januari 2016) totaal zonder verblijf met verblijf aantal Totaal Geslacht jongens meisjes Leeftijd in klassen 0 tot en met 3 jaar tot en met 11 jaar tot en met 17 jaar tot en met 22 jaar (Migratie)achtergrond Nederlands Overig westers Niet-westers Personen van 0 tot en met 22 jaar. Jongeren met meerdere vormen van jeugdhulp komen meerdere malen in de tabel voor. 1.4 Acht procent jeugdhulpontvangers ook in jeugdbescherming De meeste jongeren met jeugdhulp in 2016 ontvingen in dezelfde periode geen andere vorm van jeugdzorg. Er waren jongeren met jeugdhulp en jeugdbescherming en er waren jongeren die zowel jeugdhulp als jeugdbescherming en jeugdreclassering kregen (tabel Bij jongeren was naast jeugdhulp ook een jeugdreclasseringsmaatregel van kracht (0,9 procent). 8 Jeugdhulp 2016

10 Jongeren kunnen pas vanaf 12 jaar een jeugdreclasseringsmaatregel opgelegd krijgen en jeugdbescherming houdt op zodra de jongere de leeftijd van achttien jaar bereikt Samenloop jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering naar leeftijdscategorie, 2016* Totaal 0 tot en met 3 jaar 4 tot en met 11 jaar 12 tot en met 17 jaar 18 tot en met 22 jaar aantal jongeren Alleen jeugdhulp Alleen jeugdbescherming Alleen jeugdreclassering Jeugdhulp en jeugdbescherming Jeugdhulp en jeugdreclassering Jeugdbescherming en jeugdreclassering Jeugdhulp en jeugdbescherming en jeugdreclassering Jongeren die in 2016 jeugdhulp, jeugdbescherming of jeugdreclassering hadden. 1.5 Hoogste aandeel jeugdhulp in Limburg en de grote steden Van de in totaal 377 duizend jongeren met jeugdhulp in 2016 woonden er bijna 88 duizend in Zuid-Holland. Zeeland had het kleinste aantal, ruim 8 duizend Zeeuwse jongeren ontvingen jeugdhulp. De meeste jongeren in jeugdhulp kwamen uit Amsterdam (19 duizend), Den Haag (15 duizend) en Rotterdam (14 duizend). Echter, wanneer we kijken naar het aandeel van de jongeren met jeugdhulp ten opzichte van alle jongeren in de gemeente, dan blijkt dat in de jeugdregio s Midden-Limburg Oost, Midden-Limburg Aantal jongeren met jeugdhulp als percentage van het totale aantal jongeren, naar gemeentegrootte, 2016* % van het totale aantal personen van 0 tot en met 17 jaar % van het totale aantal personen van 18 tot en met 22 jaar Totaal Nederland 10,74 0,99 Gemeenten met: Minder dan inwoners 7,49 0, tot inwoners 9,45 0, tot inwoners 9,76 0, tot inwoners 10,31 0, tot inwoners 10,79 0, tot inwoners 11,82 0, tot inwoners 10,23 0, inwoners of meer 12,37 2,07 Volgens het woonplaatsbeginsel. Zie: Jongeren met jeugdhulp 9

11 West, Holland Rijnland, Utrecht Stad en Zuid-Limburg meer dan 13 procent van de jongeren tot 18 jaar jeugdhulp kreeg (zie figuur 1.5.2). De jeugdregio s Utrecht Stad en Amsterdam- Amstelland hadden het hoogste percentage jongeren van 18 jaar en ouder met jeugdhulp, namelijk ruim 2 procent Jongeren met jeugdhulp als percentage van het totale aantal jeugdigen, naar gemeente en jeugdregio, 2016* Jeugdhulp 0 t/m 17 jaar, naar gemeente Minder dan 8,59% 8,59 tot 9,56% 9,56 tot 10,75% 10,75 tot 11,91% 11,91% of meer Jeugdhulp 18 t/m 22 jaar, naar gemeente Minder dan 0,32% 0,32 tot 0,54% 0,54 tot 0,78% 0,78 tot 1,12% 1,12% of meer Jeugdhulp 0 t/m 17 jaar, naar jeugdregio Minder dan 9,47% 9,47 tot 10,16% 10,16 tot 10,77% 10,77 tot 11,36% 11,36% of meer Jeugdhulp 18 t/m 22 jaar, naar jeugdregio Minder dan 0,52% 0,52 tot 0,85% 0,85 tot 0,94% 0,94 tot 1,18% 1,18% of meer Relatief gezien werd de meeste jeugdhulp verleend in de vier grote steden, dat zijn de gemeenten met 250 duizend inwoners of meer (tabel Van de kinderen jonger dan 18 jaar ontving bij die gemeenten 12,4 procent jeugdhulp. In de categorie jongeren van 18 tot en met 22 jaar werd in de grote steden met meer dan 250 duizend inwoners jeugdhulp geleverd aan ruim 2 procent van de jongeren. 10 Jeugdhulp 2016

12 Wat is een hulptraject? De cijfers van het CBS over dit onderwerp gaan soms over de (aantallen) jongeren en soms over de (aantallen) jeugdhulptrajecten. Een jongere kan één of meerdere hulptrajecten tegelijk doorlopen. Een hulptraject bestaat uit een combinatie van hulpvorm en aanvangsdatum. Omdat een jongere meerdere trajecten tegelijk kan doorlopen, verschilt het aantal jeugdhulptrajecten van het aantal jongeren dat het CBS rapporteert: het aantal hulptrajecten komt hoger uit. Als een jongere tegelijkertijd meerdere hulptrajecten doorloopt met dezelfde hulpvorm bij dezelfde jeugdhulpaanbieder, dan worden deze trajecten samengenomen. In de cijfers tellen deze dan mee als één doorlopend hulptraject. Dit gebeurt ook als de aanvangsdatums verschillen: het gaat erom dat de hulptrajecten elkaar overlappen. De aanvangsdatum wordt in dat geval gezien als de datum waarop de hulp voor het eerst is gestart, en de einddatum is de datum waarop de laatste hulp werd beëindigd. Jongeren met jeugdhulp 11

13 2. Aantal hulptrajecten in 2016 toegenomen

14 Ten opzichte van 2015 is in 2016 het aantal jeugdhulptrajecten met 7,2 procent gestegen tot bijna 515 duizend trajecten. De toename van het aantal trajecten is, zoals eerder vermeld, vooral een toename van trajecten jeugdhulp uitgevoerd door het wijk- of buurtteam. Dit aantal groeide van 37 duizend in 2015 naar 64 duizend in Ook het aantal trajecten voor jeugdhulp met verblijf nam toe, met ruim 4 procent (figuur Jeugdhulptrajecten, * aantal jeugdhulptrajecten x * * * * Jeugdhulp door wijk- en buurtteams Overige jeugdhulp zonder verblijf Jeugdhulp met verblijf Totaal Trajecten die over meerdere perioden liepen komen meerdere malen in de figuur voor. Gedurende het jaar 2016 is het aantal lopende hulptrajecten flink toegenomen. Op 1 januari waren bijna 251 duizend jeugdhulptrajecten actief en op 31 december waren dat er 319 duizend, een toename van meer dan 27 procent (tabel 2.0.2). In de geestelijke gezondheidszorg (GGz) wordt veelal geregistreerd aan de hand van de diagnose- behandelcombinaties (DBC). In deze systematiek duren trajecten maximaal een jaar. Bij de ingang van de Jeugdwet op 1 januari 2015 zijn alle oude GGz-DBC s voor jongeren tot 18 jaar afgesloten en zijn nieuwe DBC s voor deze jongeren geopend. De trajecten die langer dan een jaar lopen en dus de jaargrens passeren, zijn hierdoor op 31 december 2015 afgesloten en op 1 januari 2016 weer geopend. Door deze manier van registreren is het aantal inschrijvingen op 1 januari 2016 zeer groot en geeft het een vertekend beeld van de werkelijke in- en uitstroom. Daarom is er voor gekozen om in deze rapportage de instroom te definiëren als nieuwe trajecten met een begindatum vanaf 2 januari In totaal zijn bijna 515 duizend hulptrajecten actief geweest: deze trajecten liepen op enig moment tijdens Daarvan betrof het 461 duizend keer een hulptraject zonder verblijf en 53 duizend keer een hulptraject met verblijf. De relatieve uitstroom, dat wil zeggen de uitstroom ten opzichte van het totaal aantal actieve hulptrajecten, is het grootst bij gesloten plaatsing. Van alle trajecten die in het jaar actief waren, is 61 procent in deze periode afgesloten. Lopende hulptrajecten zijn trajecten die op het peilmoment nog niet beëindigd zijn. Aantal hulptrajecten in 2016 toegenomen 13

15 2.0.2 Stromen van jeugdhulptrajecten, naar hulpvorm, 2016* Beginstand (1 januari 2016) Instroom Uitstroom Eindstand (31 december 2016) Actief in ) aantal jeugdhulptrajecten Totaal jeugdhulp Totaal zonder verblijf waarvan: Uitgevoerd door het wijk- of buurtteam Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder Daghulp op locatie van de aanbieder Jeugdhulp in het netwerk van de jeugdige Totaal met verblijf waarvan: Pleegzorg Gezinsgericht Gesloten plaatsing Overig met verblijf 3) Jeugdhulptrajecten van personen van 0 tot en met 22 jaar. 2) Jeugdhulptrajecten die op enig moment tijdens 2016 liepen. 3) Verblijf bij een jeugdhulpaanbieder anders dan pleegzorg, gezinsgerichte jeugdhulp of gesloten plaatsing. 2.1 Jeugdhulptrajecten vooral gericht op behandeling Van alle 515 duizend jeugdhulptrajecten die op enig moment tijdens 2016 liepen, was 68 procent gericht op behandeling. Bij 23 procent van de hulptrajecten betrof het begeleiding (figuur De overige trajecten waren gericht op diagnostiek (6 procent) en stabilisatie van een crisissituatie (2 procent). Ten opzichte van de andere vormen van jeugdhulp deden wijk- en buurtteams relatief vaker aan begeleiding en minder aan behandeling Jeugdhulptrajecten naar hulpvorm en perspectief, 2016* Totaal jeugdhulp Totaal zonder verblijf waarvan Uitgevoerd door het wijk- of buurtteam Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder Daghulp op locatie van de aanbieder Jeugdhulp in het netwerk van de jeugdige Behandelen Totaal met verblijf waarvan Pleegzorg Gezinsgericht Gesloten plaatsing Overig met verblijf 2) Begeleiden aantal jeugdhulptrajecten x Diagnostiek Stabilisatie van een crisissituatie Jeugdhulptrajecten van personen van 0 tot en met 22 jaar. 2) Verblijf bij een jeugdhulpaanbieder anders dan pleegzorg, gezinsgerichte jeugdhulp of gesloten plaatsing. 14 Jeugdhulp 2016

16 2.2 Meeste jeugdhulp doorverwezen door huisarts Van alle hulptrajecten uit 2016 zijn er 203 duizend gestart na verwijzing door een huisarts (figuur Daarnaast zijn 119 duizend trajecten via de gemeente gestart en bijna 49 duizend via gecertificeerde instellingen Jeugdhulptrajecten naar verwijzer, 2016* Gemeentelijke toegang 2) Huisarts Jeugdarts Gecertificeerde instelling Medisch specialist Geen verwijzer 3) Onbekend aantal jeugdhulptrajecten x Jeugdhulptrajecten van personen van 0 tot en met 22 jaar. 2) Hieronder vallen ook de verwijzingen van de politie, Veilig Thuis organisaties en het onderwijs. In deze rapportage worden tevens doorverwijzingen van Rechter, Raad voor de Kinderbescherming of Officier van Justitie tot deze categorie gerekend. 3) Jeugdhulp die vrij toegankelijk is. Er waren 57 duizend jeugdhulptrajecten zonder verwijzer. Dit betreft jeugdhulptrajecten waarvoor geen verwijzing nodig is, de zogenaamde vrij toegankelijke jeugdhulp. De gemeente bepaalt zelf welke jeugdhulp vrij toegankelijk is. Dat kan dus per gemeente anders zijn. Daarnaast hadden 46 duizend trajecten een onbekende verwijzer. Dit betreft veelal trajecten die voor 1 januari 2015 zijn begonnen en waarvan de verwijzer niet meer te achterhalen was. 2.3 Jeugdhulptrajecten duren meestal korter dan een jaar Van alle 196 duizend jeugdhulptrajecten die in 2016 zijn beëindigd (de uitstroom, zie tabel 2.0.2), hebben er ruim 61 duizend tussen de zes en twaalf maanden geduurd (31 procent). Bijna 77 procent van alle afgesloten jeugdhulptrajecten duurde korter dan een jaar. Een jeugdhulptraject duurde gemiddeld 296 dagen. Trajecten met gesloten plaatsing duren met gemiddeld 170 dagen het kortst. Pleegzorgtrajecten duurden gemiddeld bijna drie keer zo lang als een gemiddeld traject, namelijk 872 dagen (tabel Aantal hulptrajecten in 2016 toegenomen 15

17 2.3.1 Doorlooptijd van verleende jeugdhulp, naar hulpvorm, 2016* Duur van het jeugdhulptraject 0 tot 3 maanden 3 tot 6 maanden 6 tot 12 maanden 12 tot 36 maanden langer dan 36 maanden Gemiddelde duur: aantal jeugdhulptrajecten dagen Totaal Zonder verblijf waarvan: Uitgevoerd door het wijk- of buurtteam Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder Daghulp op locatie van de aanbieder Jeugdhulp in het netwerk van de jeugdige Totaal met verblijf waarvan: Pleegzorg Gezinsgericht Gesloten plaatsing Overig met verblijf 2) Jeugdhulptrajecten van personen van 0 tot en met 22 jaar, die zijn beëindigd in ) Verblijf bij een jeugdhulpaanbieder anders dan pleegzorg, gezinsgerichte jeugdhulp of gesloten plaatsing. 2.4 Jeugdhulptraject vaak volgens plan beëindigd Van alle jeugdhulptrajecten die in 2016 werden afgesloten, werden bijna 153 duizend trajecten beëindigd volgens plan (figuur Dit komt overeen met 78 procent van de afgesloten trajecten. Naast het beëindigen volgens plan werd 12 procent van de gevallen voortijdig afgesloten in overeenstemming tussen cliënt en aanbieder. Eenzijdige beëindiging door de jeugdige of door de aanbieder kwam veel minder vaak voor: respectievelijk in 4 en 2 procent van de gevallen Beëindigde jeugdhulptrajecten, naar reden beëindiging, 2016* Beëindigd volgens plan Voortijdig afgesloten: in overeenstemming Voortijdig afgesloten: eenzijdig door de cliënt Voortijdig afgesloten: eenzijdig door de aanbieder Voortijdig afgesloten: wegens externe omstandigheden aantal jeugdhulptrajecten x Jeugdhulptrajecten voor personen van 0 tot en met 22 jaar, beëindigd in Jeugdhulp 2016

18 Meer informatie over jeugdhulp kunt u vinden op de website van het CBS: Onderzoeksbeschrijving Beleidsinformatie Jeugd Jongeren met jeugdzorg en jeugdzorgtrajecten; wijken, Jongeren met meerdere vormen van jeugdzorg; kenmerken, (jeugdzorg)regio Jongeren met meerdere vormen van jeugdzorg; regio (gemeente) Trajecten jeugdzorg; duur, (jeugdzorg)regio, op peildatum Trajecten jeugdzorg; regio (gemeente), op peildatum Jongeren met jeugdzorg; persoonskenmerken, op peildatum Jeugdhulptrajecten; verwijzer, perspectief Jeugdhulptrajecten; verwijzer, regio (gemeente) Indicatoren jeugdzorg; gemeenten Jongeren met jeugdzorg; Zorg in natura (Zin), Persoonsgebonden budget (PGB) Aantal hulptrajecten in 2016 toegenomen 17

19 Begrippenlijst Jeugdhulp Conform artikel 1.1 van de Jeugdwet is jeugdhulp: 1. ondersteuning van en hulp en zorg, niet zijnde preventie, aan jongeren en hun ouders bij het verminderen, stabiliseren, behandelen en opheffen van of omgaan met de gevolgen van psychische problemen en stoornissen, psychosociale problemen, gedragsproblemen of een verstandelijke beperking van de jeugdige, of opvoedingsproblemen van ouders; 2. het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijk verkeer en van het zelfstandig functioneren van jongeren met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking, een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem en die de leeftijd van achttien jaar nog niet hebben bereikt, en 3. het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de persoonlijke verzorging gericht op het opheffen van een tekort aan zelfredzaamheid bij jongeren met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking of een somatische of psychiatrische aandoening of beperking, die de leeftijd van achttien jaar nog niet hebben bereikt, met dien verstande dat de leeftijdgrens van achttien jaar niet geldt voor jeugdhulp in het kader van jeugdstrafrecht; In de Jeugdwet zijn randvoorwaarden en kwaliteitseisen opgenomen waaraan de jeugdhulp en/of jeugdhulpaanbieders moeten voldoen, zoals dossiervorming, een plan (hulpverleningsplan, behandelplan) en bewaking en beheersing van de kwaliteit. Voor de jeugdhulp waarover aan het CBS gerapporteerd moet worden gelden al deze randvoorwaarden en eisen. Als een jeugdhulpaanbieder een jeugdige (anonieme) adviezen of consulten biedt, ook al is dat voorafgaande aan de start van jeugdhulp, dan geldt dit niet als jeugdhulp waarover gegevens verstrekt moeten worden aan het CBS. Dit geldt tevens voor het verstrekken van folders en overige vormen van informatie De volgende vormen van jeugdhulp worden onderscheiden: Jeugdhulp zonder verblijf Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet (2014). Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. De jongere verblijft thuis, in het eigen gezin. Of anders gezegd, de jongere slaapt thuis. In ieder geval formeel. Het kan zijn dat de jongere bij opa en oma slaapt of bij iemand anders, echter dit is dan niet formeel zo geregeld. Uitgevoerd door het wijk- of buurtteam Nagenoeg elke gemeente werkt met de inzet van wijk- of buurtteams. Soms beperken deze teams zich tot het coördineren van de hulp aan de jongere, maar veelal bieden deze teams ook zelf hulp. De jeugdhulp die door een wijkof buurtteam wordt uitgevoerd bevindt zich vaak op de grens tussen het voorkomen van problemen (preventie) en de hulp bij problemen (jeugdhulp). In principe wordt preventie niet tot de jeugdhulp gerekend zoals het CBS daarover rapporteert. Een gemeente mag echter bij de aanlevering van gegevens aan het CBS zelf bepalen welke activiteiten zij tot de jeugdhulp rekent. 18 Jeugdhulp 2016

20 Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder- Ambulante jeugdhulp op locatie betreft ambulante hulp of groepsgesprekken op het kantoor waarbij in principe één (algemene) expertise tegelijkertijd binnen de hulpverlening wordt ingezet. Daghulp op locatie van de aanbieder Bij daghulp is een begeleider of hulpverlener minimaal een dagdeel in de nabije omgeving van de jongere. De hulp kan individueel plaatsvinden, maar ook in een groep. Dagbesteding en dagstructurering vallen hier ook onder. Daghulp vindt plaats op de locatie van de aanbieder. Een belangrijk kenmerk van de dagbehandeling is dat een multidisciplinair team voor de dagbehandeling wordt ingezet. Het gaat bijvoorbeeld om een combinatie van fysiotherapie, gedragstherapie en psychotherapie die tijdens de dagbehandeling wordt ingezet. Jeugdhulp in het netwerk van de jongere - Jeugdhulp in het netwerk van de jongere vindt plaats bij de jongere thuis, op school of elders in het netwerk van de jongere. In ieder geval niet op locatie bij de aanbieder. De intensiteit kan variëren van één of enkele uren tot 24 uur per dag. Jeugdhulp met verblijf Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet (2014). Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. De jongere verblijft elders. Of anders gezegd, de jongere slaapt formeel niet thuis in het eigen gezin. Dit betekent dat het hier alleen om de verblijfsvormen gaat waarbij er sprake is van een overnachting. Ook verblijf in logeerhuizen, alleen tijdens weekenden of juist door de week, vallen onder jeugdhulp met verblijf. Pleegzorg - Vorm van jeugdhulp waarbij een jongere (tijdelijk) wordt opgenomen in een pleeggezin en waarbij pleegkind, pleegouders en eigen ouders worden begeleid door een pleegzorgaanbieder. Gezinsgericht - Alle vormen van verblijf die een gezinssituatie benaderen, maar geen pleegzorg zijn. Te denken valt aan gezinshuizen, logeerhuizen en zorgboerderijen waar overnacht wordt. Gesloten plaatsing - De jongere verblijft bij een jeugdhulpaanbieder op basis van een machtiging gesloten jeugdzorg of op basis van een machtiging BOPZ (Wet Bijzondere Opname Psychiatrische Ziekenhuizen). Overig verblijf bij een jeugdhulpaanbieder De jongere verblijft op de accommodatie van de jeugdhulpaanbieder, veelal in een groep met andere jongeren. In feite betreft het alle vormen van verblijf die niet onder een van de voorgaande categorieën vallen. Hieronder vallen ook begeleid wonen en kamertraining. Perspectief Perspectief beschrijft het doel van het jeugdhulptraject. De optie stabilisatie van een crisissituatie wordt alleen gebruikt als dit het enige perspectief van de door de jeugdhulpaanbieder geleverde jeugdhulp is. Hulpverlening vangt regelmatig aan met een crisissituatie. In veel gevallen leidt dit tot een langere periode van hulpverlening. In die gevallen wordt er gekozen voor de perspectieven begeleiden of behandelen. De optie diagnostiek wordt vergelijkbaar alleen gehanteerd als diagnostiek het enige perspectief is. Begeleiden gaat om activiteiten waarmee een jeugdige wordt ondersteund Aantal hulptrajecten in 2016 toegenomen 19

21 bij het uitvoeren van dagelijkse levensverrichtingen en het aanbrengen en behouden van structuur in en regie over het persoonlijk leven. Bij behandelen gaat het globaal om het oplossen of verhelpen van een psychisch, psychosociaal, gedrags- of opvoedprobleem dan wel een psychische stoornis. Behandelen kan ook gericht zijn op het leren omgaan met, verminderen of stabiliseren van het probleem of de stoornis. Gecertificeerde instelling Gecertificeerde instellingen zijn organisaties die, conform de Jeugdwet, maatregelen van jeugdbescherming en jeugdreclassering uitvoeren. Deze instellingen moeten in het bezit zijn van een certificaat. Daarvoor moeten zij aan een aantal eisen voldoen gericht op het borgen van de kwaliteit van de uitvoering van de jeugdbescherming en jeugdreclassering. Jeugdbescherming Jeugdbescherming is een maatregel die de rechter dwingend oplegt. Dat gebeurt als een gezonde en veilige ontwikkeling van een kind of jeugdige wordt bedreigd en vrijwillige hulp niet of niet voldoende helpt. Een kind of jongere wordt dan onder toezicht gesteld of onder voogdij geplaatst. Jeugdreclassering Jeugdreclassering is een combinatie van begeleiding en controle voor jongeren vanaf 12 jaar, die voor hun 18e verjaardag met de politie in aanraking zijn geweest en een proces-verbaal hebben gekregen. Indien de persoonlijkheid van de dader of de omstandigheden waaronder het misdrijf is begaan daartoe aanleiding geven, bijvoorbeeld bij jongvolwassenen met een verstandelijke beperking, kan het jeugdstrafrecht eveneens worden toegepast op jongvolwassenen in de leeftijd 18 tot en met 22 jaar. De jongere krijgt op maat gesneden begeleiding van een jeugdreclasseringswerker om te voorkomen dat hij of zij opnieuw de fout ingaat. Jeugdreclassering kan worden opgelegd door de kinderrechter of de officier van Justitie. Jeugdreclassering kan ook op initiatief van de Raad voor de Kinderbescherming in het vrijwillige kader worden opgestart. Verwijzer De organisatie of persoon die de jongere en/of zijn/haar ouders heeft verwezen naar de jeugdhulp. Het betreft organisaties of personen die rechtstreeks jongeren en hun ouders op grond van de Jeugdwet kunnen doorverwijzen naar jeugdhulp. De Jeugdwet stelt dat tussen gemeenten en betrokkenen afspraken worden gemaakt over de voorwaarden waaronder en wijze waarop de rechtstreekse verwijzing verloopt. Gemeentelijke toegang De jongere is door de gemeente of een gemeentelijke organisatie aangemeld bij een jeugdhulpaanbieder. Hieronder vallen ook de verwijzingen van de politie, Veilig Thuis organisaties en het onderwijs. In deze rapportage worden ook doorverwijzingen van Rechter, Raad voor de Kinderbescherming of Officier van Justitie tot deze categorie gerekend. 20 Jeugdhulp 2016